Thế nào là ổn định.
Tôi sinh ra trong một gia đình không hạnh phúc. Hồi nhỏ, tôi hay nghe cha mẹ nói chuyện với nhau rằng: “Chúng ta cần ổn định công việc để chăm sóc cho con cái.”
Nhà trường dạy chúng ta về việc cố gắng học tập, chăm chỉ để mà có một công việc ổn định. Và khi kinh doanh rồi thì cũng một thời gian dài tôi xem ổn định là thứ mình theo đuổi.
Tôi cũng biết rằng có rất nhiều người đang đi tìm kiếm sự ổn định. Nên bài viết chỉ mang tính chất đưa ra một góc nhìn cá nhân. Đọc cho vui cũng được.
Ổn định là gì?
Bởi vì tôi chưa bao giờ cảm thấy ổn định và suốt một thời gian dài vẫn đang đi tìm kiếm nó nên tôi không đủ kiến thức để đưa ra khái niệm của từ này.
Nhưng nếu suy ngược lại. Trái với ổn định là gì?
Bấp bênh, biến động, bất ngờ, lom đom, lang thang,… Vô số từ ở phía sau bạn có thể bổ sung thêm.
Tôi có thể dựa vào những cảm giác trái ngược với ổn định để xem liệu khi nào mình đã thực sự ổn.
Và đây là những gì đã diễn ra.
Bài học đầu tiên. Trong suốt 1 thời gian dài. Không phải lo, không phải nghĩ, chỉ chuyên tập làm tốt vai trò của mình. Không có gì xảy ra cả, mọi việc cứ diễn ra như nó vốn vẫn luôn như vậy. Cho tới một ngày “thiên nga đen” xuất hiện. Đây là cách gọi tôi mới biết tới gần đây qua tác phẩm Thiên Nga Đen của Nassim Nicholas Taleb. Khi ấy mọi thứ đã thay đổi hoàn toàn.
Giống như một đứa trẻ khi bước vào tuổi dậy thì, biết yêu, biết những cảm xúc của việc lớn hơn một chút, biết nhận thức nhiều hơn. Khi ấy tất cả mọi thứ xung quanh tôi đều thay đổi.
Nhưng nó có làm tôi cảm thấy không ổn không? Khi tuổi dậy thì với những cảm giác bất an, nay buồn mai vui, với những cảm xúc mãnh liệt hơn và nỗi thất vọng, chán nản, lo âu cũng tương tự.
Không đâu. Đây là quãng thời gian mà tôi nhớ nhất. Và tôi tin là bạn cũng như vậy.
Thực sự thì bạn có 2 cuộc đời. Cuộc đời thứ nhất là khi bạn sinh ra. Và cuộc đời thứ hai là khi bạn biết bạn chỉ có một cuộc đời.’
Con người khác loài động vật ở chỗ là chúng ta có nhận thức. Chúng ta biết dừng lại để suy nghĩ thay vì phản ứng. Cách chúng ta lớn lên không hề giống một con gà công nghiệp được nuôi 1000 ngày để rồi ngày 1001 bị làm thịt. Con gà sẽ thích cảm giác được ăn, con lợn sẽ thích được ngủ nhiều, con bò sẽ thích gặm cỏ.
Nhưng chúng ta thì sẽ phát ”chán” với sự lặp lại. Chúng ta thích khám phá. Và chẳng có bất kì khám phá nào trên đời này mà không có sự bấp bênh, bất biến cả. Nó là một ẩn số. Nó gây ra sự khó chịu đồng thời cũng khiến con người ta tò mò.
Bài học thứ 2 là về mối quan hệ trong xã hội. Suốt một thời gian không quá dài cũng không quá ngắn. Nhưng là đủ với thanh xuân của một người. Tôi xem sự ổn định là thứ cần có để có thể làm những gì mình muốn khác. Ổn định tình cảm, rồi tới công việc. Tôi biết rằng rất nhiều bạn trẻ khác cũng đang như thế. Bị cảm xúc điều khiển, sao mà làm việc được?
Chà. Sự ổn định kéo dài cả năm trời. Không có bất kì điều gì diễn ra. Không cãi vã, không nghi ngờ. Tôi đã từng xem đó là quãng thời gian ổn định. Nhưng thực tế, lần thiên nga đen xuất hiện tiếp theo thì sự thật mời ngỡ lẽ. Tất cả chỉ là một bức màn che. Do tôi tự dựng lên, do cái tư duy neo đậu vào sự ổn định để nhìn cuộc đời. Ồ. Rõ ràng là mọi thứ trông có vẻ ổn định. Sao phải nhìn nhiều hướng, sao phải nghĩ nhiều chuyện để mà đau đầu, bứt óc nhỉ?
Tất cả mọi chuyện cho tới giờ phút ấy cũng chỉ là nhiều lần nói dối. Cảm giác ổn định thực sự khiến chúng ta bị bất ngờ và khó có thể phản ứng kịp.
So với việc bạn suy nghĩ thật nhiều kịch bản rồi xuống nước bạn sẽ có cơ hội sống sót cao hơn so với khi bạn chẳng nghĩ gì cả. Sự ổn định rất dễ đánh lừa chúng ta. Bời vì nó mang lại cảm giác an toàn mà chúng ta đang mong muốn. Cách chúng ta nhìn mọi việc từ đó cũng neo đậu vào nó để rồi không thể suy nghĩ khác đi.
Kết quả là gì. Hơn 1 năm rồi vận lộn để thoát ra. Những câu hỏi tại sao, tại sao và tại sao cứ đi lại trong đầu khiến tôi thử mọi cách để cho ra kết quả mà tôi mong muốn. Không cái này thì cái kia, có thể mình sai ở chỗ này, sai ở chỗ kia. Làm như vậy mới ổn định lâu dài được.
Sự ổn định nguy hiểm như một canh bạc. Bạn thắng được một lần nhờ may mắn mà lại nghĩ rằng mình đã từng ”thắng”. Khi mọi thứ không như ý, bạn thử lại rồi thử lại và cứ thế. Mãi mãi chạy theo để tìm kiếm sự ổn định.
Bài học thứ 3: Trong kinh doanh. Sự ổn định là nguy hiểm nhất. Khi bạn cảm thấy mình đang ổn định là lúc bạn cần chuẩn bị cho mình thật nhiều áo phao, thật nhiều thuyền cứu hộ. Bởi vì sao? Bạn đang chìm dần đấy. Giống như một con ếch được cho vào nồi nước lạnh để luộc từ từ. Bạn sẽ chẳng cảm nhận được điều gì đang xảy ra xung quanh mình. Cảm giác ổn định đang che đi con mắt của bạn rồi. Với một chiến thắng nhỏ nhờ may mắn, bạn cảm nhận rằng mình đã ổn định. Tôi đang ổn mà. Tôi sẽ làm như thế hết lần này tới lần khác. Và chiến thắng sẽ liên tục lặp lại.
Ồ. Có người con giỏi hơn cả Mark Zuckerber, hơn cả Elon Musk, hơn cả Sergio Zyman. Bời vì những con người này chưa bao giờ ổn định, họ thay đổi xoành xoạch từ những phương thức tiếp thị, nội dung quảng cáo, kênh truyền thông. Cho tới công nghệ, kĩ thuật. Rõ ràng họ chiến thắng rất nhiều trận rồi, sao họ vẫn còn chưa ổn định?
Trong kinh doanh. Hôm nay lên voi, ngày mai xuống chó là bình thường. Nếu quan tâm tới Crypto hoặc TTCK thì bạn có thể cảm nhận được sự điên rồ của nó tới mức nào. Vô số cuộc khủng hoảng đã diễn ra mà chẳng ai lường trước. Hôm nay bạn là một chuyên gia dự báo thì ngày mai bạn có thể là một thằng hề để cả thế giới chê cười. Bạn đâu phải thượng đế mà biết trước được tương lai?
Việc Covid xuất hiện và làm xáo trộn cuộc sống của bạn. Bạn đã có bao giờ nghĩ tới chưa. Một ngày đẹp trời sếp bỗng nhiên gọi điện cho bạn và nói rằng bởi vì kinh tế đang gặp khó khăn, công việc của bạn không còn đảm bảo nữa. Ồ. Chưa hết. Rồi một ngày, những người mà bạn đặt niềm tin vào, thực tế họ cũng chưa bao giờ ổn định. Sẽ là một cuộc khủng hoảng nếu bạn giao tất cả những việc quan trọng vào anh ta, cô ta. Vì anh ta, cô ta cũng đâu phải là thánh. Ai mà chẳng có ”thiên nga đen”?
Đó là 3 bài học mà tôi cảm nhận được qua quá trình tìm kiếm sự ổn định. Sự thay đổi tới với tôi khi tôi chấp nhận sự thật của cuộc sống này.Cuộc đời là một hành trình nối tiếp từ hiện tại, tương lai và bị ảnh hưởng bởi quá khứ.Sẽ là tốt nếu bạn nhìn vào quá khứ để rút ra những bài học. Nhưng thật là sai lầm nếu học theo các chuyên gia đọc lệnh để xem những gì xảy ra trong 10-20 năm trước là những gì sắp xảy ra.
Sẽ là nhiều sự thay đổi nếu bạn chấp nhận bạn đang sống ở hiện tại. Những điều bạn có thể làm ngay lúc này, làm mỗi ngày, trải nghiệm mỗi ngày. Đây là những điều bạn hoàn toàn có thể thay đổi.
Sẽ là một tinh thần mạnh mẽ hơn, một nguồn năng lượng cao hơn để nuôi dưỡng tâm hồn bạn từ hiện tại tới tương lai. Tương lai là một ẩn số, tương lai thì bất định. Nhưng bạn biết rằng chỉ một hành động nhỏ ở hiện tại cũng là một sự thay đổi rồi nên bạn có thể khiến nó có thật nhiều biến tốt hơn.
Một anh chàng sống ở vùng quê mùa nước lũ. Hằng ngày anh ra đồng mò cua, bắt ốc nên từ đó mà anh cũng rất giỏi bơi lội. Một hôm anh gặp một doanh nhân giàu có ở trên thuyền đang qua sông. Anh nhà nghèo bèn hỏi tương lai của mình sẽ thế nào. Anh nhà giàu lắc đầu, ngán ngẩm bảo rằng mình không biết. Một lúc sau lũ lụt kéo tới, anh nhà nghèo liền khoái chí nói với anh nhà giàu. Tôi thì biết được tương lai của anh rồi.
Buồn thay. Anh nhà giàu chẳng hề biết bơ